Traktatem z Maastricht została powołana Unia Europejska w 1992 r., który wszedł w życie w listopadzie 1993 roku.
Do 01.12.2009 r. równoległe funkcjonowały: Wspólnota Europejska i Unia Europejska nie posiadająca osobowości prawnej ani budżetu. Sytuacja ta utrzymywała się do momentu wejścia w życie Traktatu Lizbońskiego, tj. do 01.12.2009 r.
Na mocy Traktatu Lizbońskiego – Unia Europejska uzyskała osobowość prawną i budżet.
Traktat Lizboński uporządkował oraz objął w jedną całość wszystkie normy prawne zawarte w dotychczasowych traktatach.
Czym jest Unia Europejska?
Unia Europejska to ścisły związek między narodami o charakterze funkcjonalnym, od 01.12.2009 r. posiadający osobowość prawną oraz budżet; ma inne cechy organizacji międzynarodowych, takie jak: działanie na podstawie traktatu, stałe organy, wyznaczone cele i środki do ich realizacji.
Unia Celna i zasady jej funkcjonowania
Unia Celna stanowi jeden z podstawowych elementów Wspólnot Europejskich.
- Urzeczywistnia ona w praktyczny sposób idee jednolitego rynku funkcjonującego w U.E., ustanawia jeden obszar celny, na którym istnieje:
- zakaz stosowania ceł przywozowych i wywozowych oraz wszelkich opłat o skutkach równoważnych
w wymianie towarowej pomiędzy państwami członkowskimi U.E. Zasada ta jest stosowana do produktów pochodzących z państw członkowskich oraz towarów nieunijnych, jeżeli znajdują się one w swobodnym obrocie w państwach członkowskich,
- należności przywozowe pobierane są tylko wobec towarów nieunijnych,
- między państwami członkowskimi zakazane są ograniczenia ilościowe w przywozie i w wywozie oraz wszelkie środki o skutku równoważnym.
- pozwala na swobodny niczym nie skrępowany, przewóz towarów pomiędzy państwami tworzącymi wspólny rynek i będącymi jednocześnie członkami U.E.
- Unia Celna oznacza również wprowadzenie jednolitych przepisów we wszystkich państwach członkowskich, jak również stosowanie wspólnej taryfy celnej względem państw poza unijnych.
Polska, stając się członkiem U.E. – 1 maja 2004 r. została objęta Unią celną.
Dwa systemy statystyki w Unii Europejskiej
W obrotach pomiędzy krajami Unii Europejskiej nie występują granice celne, a co za tym idzie nie ma zastosowania zgłoszenie celne. Stworzono zatem inną metodę obserwowania obrotów – system INTRASTAT.
Od 1 stycznia 1993 r. na obszarze obejmującym Jednolity Rynek Europejski zaczął obowiązywać system INTRASTAT. System opiera się na comiesięcznych (lub częściowych) deklaracjach składanych przez zobowiązane podmioty gospodarcze lub jednostki przez nich upoważnione.
Polska, przystępując do Unii Europejskiej jest zobowiązana do stosowania analogicznych jak w innych krajach UE metod obserwowania ruchu towarów.
Podmioty gospodarcze muszą zorganizować ewidencję własnych obrotów handlowych, zapewniającą wzajemną korespondencję deklaracji podatkowych VAT i deklaracji statystycznych dotyczących obrotów w ramach Unii Europejskiej – INTRASTAT.
Na obroty towarowe danego kraju Unii Europejskiej z krajami nienależącymi do Unii składają się dane zarejestrowane w systemie statystycznym EKSTRASTAT opartym o dane ze zgłoszeń celnych – SAD – ECS, ICS – AIS weryfikowane przez funkcjonariuszy celnych.
Na obroty towarowe danego kraju w ramach Unii Europejskiej składają się dane zarejestrowane w deklaracjach statystycznych w skorelowanym z deklaracjami podatkowymi systemie INTRASTAT.
Oba systemy statystyczne mają wiele wspólnych cech, różnią je jednak zakres i zasady gromadzenia danych.
Porównanie dwóch systemów:
Mimo że oba te systemy różnią się organizacyjnie, to ich metodologiczne podstawy są zbieżne co do koncepcji i założeń obowiązujących dotychczas w opracowywaniu danych statystycznych.
Różnice między systemem EKSTRASTAT i INTRASTAT sprowadzają się głównie do:
- obszaru opisywanego przez dane statystyczne:
- w systemie INTRASTAT ujęte są obroty towarowe Polski z 26 krajami partnerskimi z Unii Europejskiej,
- w systemie EKSTRASTAT ujęte są obroty towarowe UE z wszystkimi pozostałymi krajami,
- stron odpowiedzialnych za zgłaszanie danych:
- w systemie INTRASTAT dane są zbierane tylko od wybranych podmiotów realizujących obroty wewnątrzunijne, tj. obroty towarowe powyżej określonych progów statystycznych,
- do systemu EKSTRASTAT dostarczane są informacje o każdej transakcji od wszystkich eksporterów i importerów, zebrane ze zgłoszeń celnych (SAD,ECS, ICS – AIS)
Podsystem Systemu AIS wspomagający wykonywanie zadań z zakresu ewidencji i statystyki obrotu towarowego z państwami członkowskimi UE, w tym obsługę zgłoszeń oraz analizę jakości i kompletności zbioru danych.
System INTRASTAT umożliwia zbieranie, bezpośrednio od dostawców i odbiorców, informacji niezbędnych do opracowania danych statystycznych na temat handlu (obrotu) pomiędzy państwami członkowskimi U.E.
Istotną cechą systemu statystyki handlu INTRASTAT jest to, że jest to wspólny i jednolity system państw członkowskich UE, przy czym elastyczność tego systemu pozwala na uwzględnianie specyficznych potrzeb i rozwiązań poszczególnych państw członkowskich Unii Europejskiej.
System INTRASTAT jest bardzo ściśle powiązany z systemem podatkowym VAT, przez który kontrolowana jest prawidłowość wypełnienia obowiązku sprawozdawczego w systemie INTRASTAT.
